Satış yapmanın birçok farklı yolu vardır. Bu yöntemlerden en bilineni ise doğrudan satıştır. Bir ürünü veya hizmeti doğrudan müşteri ile buluşturan bu satış yöntemi, günümüzde dünyanın hemen hemen her noktasında büyümeye devam ediyor.
Tanım olarak doğrudan satış, ürünlerin geleneksel mağaza ya da zincir satış noktaları kullanılmadan, doğrudan tüketiciye ulaştırıldığı bir satış yöntemidir.
Doğrudan satış sisteminde bağımsız satış temsilcileri, ürünleri müşterilere adından da anlaşıldığı gibi doğrudan sunar, tanıtır ve satışını gerçekleştirir. Genellikle evde, ofiste, birebir görüşmelerde veya küçük toplantılarda yapılan doğrudan satış hem kişisel temas hem de güven temelli bir iş modeline dayanır.
Günümüzde doğrudan satış, sadece fiziksel ürünlerin pazarlanmasından ibaret değildir; aynı zamanda bireylerin girişimci ruhunu ortaya çıkaran, kendi işini kurma fırsatı sunan bir iş modelidir.
Doğrudan Satış Derneği (DSD)’nin tanımına göre, doğrudan satış sistemi, bireylerin bağımsız satış temsilcileri olarak kendi işlerinin sahibi olmasını sağlar ve doğrudan üreticiyle tüketici arasında bir köprü kurar.
DOĞRUDAN SATIŞ SİSTEMİ NASILDIR?
Doğrudan satış sistemi, temel yapısı bakımından herkesin rahatlıkla anlayabileceği bir sisteme sahiptir. Doğrudan satışın temelinde, doğrudan satış şirketi ve bağımsız satış temsilcisi arasında yapılan bir iş birliği vardır. Şirket, ürünleri ve satış materyallerini sağlar, temsilci ise bu ürünleri nihai tüketiciye tanıtarak satışını gerçekleştirir.
Doğrudan satış temsilcileri için belirli bir saat ve zaman kısıtlaması yoktur. Bu durum da doğrudan satış sisteminin esnekliğini gösteren önemli bir kanıttır. İster tam zamanlı bir kariyer ister ek gelir kaynağı olarak doğrudan satış işini yürütebilirler.
Doğrudan satışta ürün tanıtımı genellikle birebir görüşmeler, sosyal çevre üzerinden tavsiye yöntemi, ev toplantıları veya dijital platformlar aracılığıyla yapılır.
Temsilciler sattıkları ürün üzerinden komisyon alırlar. Bazı firmalarda, ekip kuran temsilciler ekiplerinin satışından da belirli oranlarda gelir elde edebilir. Ancak bu sistemin yasal olan versiyonunda esas gelir her zaman ürün satışına dayanır.
Ürün satışı olmadan sadece yeni üye kazanımı üzerinden gelir vaat eden yapılar ise genellikle yasal değildir ve piramit satış sistemine girer.
Doğrudan satış şirketleri, temsilcilerine eğitim materyalleri, ürün bilgileri ve müşteri yönetim araçları gibi kaynaklar sunarak onların profesyonel olarak gelişmesini destekler. Bu yapı sayesinde, sistem içinde bulunan herkesin kazancı, performansına ve çabasına bağlı olarak değişir.
DOĞRUDAN SATIŞIN AVANTAJLARI NELERDİR?
Doğrudan satış sisteminin katılımcılara sunduğu birçok avantaj vardır. Hem girişimciler hem de tüketiciler açısından değerlendirildiğinde doğrudan satış sisteminin çeşitli avantajları da mevcuttur.
Girişimci Olmak İsteyenler İçin Esnek Çalışma Fırsatı
Doğrudan satış, düşük başlangıç maliyetleri ile kendi işini kurmak isteyenler için ideal bir fırsattır. Bireyler kendi çalışma saatlerini belirleyebilir ve diledikleri zaman doğrudan satış yapabilirler. Ancak doğrudan satış az emek gerektiren bir iş değildir. Doğrudan satışta yükselmek istiyorsanız düzenli olarak zaman ayırmanız gerekir.
Doğrudan Satış ile Ekonomik Bağımsızlık Kazanma
Doğrudan satış, kadın ve genç girişimciler için ekonomik özgürlük sunar. Kendi kazancını kendi belirlemek isteyenler için doğrudan satış iyi bir tercih olabilir.
Eğitim ve Kişisel Gelişim
Doğrudan satış şirketlerinin sunduğu eğitim programları sayesinde bağımsız temsilciler satış, ikna, liderlik gibi becerilerini geliştirirler. Bu eğitim süreci, kişinin özgüvenini artırır ve sosyal becerilerini pekiştirir.
Dijitalin Gücünden Faydalanmayı Öğrenme
Günümüzde sosyal medya, e-posta ve özel linklerle online satış yapmak mümkün hale gelmiştir. Doğrudan satışta bağımsız temsilciler fiziksel ortamdan bağımsız şekilde de sosyal medya aracılığı ile müşterilerine ulaşabilmektedir.
DOĞRUDAN SATIŞ GÜVENLİ MİDİR?
Doğrudan satış sistemleri, yasal çerçevede ve etik ilkeler doğrultusunda işlediği sürece güvenlidir. Doğrudan Satış Derneği (DSD) gibi kurumlar, sektörde faaliyet gösteren firmaların belirli etik kurallar doğrultusunda hareket etmesini sağlar. Bu firmalar, temsilcilerine açık ve şeffaf sözleşmeler sunar, ürün iadelerini kolaylaştırır ve tüketici haklarına önem verir. Ayrıca QNET gibi güvenilir doğrudan satış kuruluşları ise dünyanın birçok ülkesinde varlık gösterip, yasalara ve etik ilkelere sıkı sıkıya bağlıdır.
Ancak doğrudan satış sektöründeki bu güvenli yapıyı suistimal eden, yasa dışı şekilde çalışan bazı yapılar da ne yazık ki mevcuttur. Bu tür sahtekarlık yapılarında, ürün satışı ikinci plandadır; asıl amaç yeni üye kaydı yaparak kazanç sağlamaktır. Bu tarz sistemler genellikle piramit satış olarak tanımlanır ve tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yasadışıdır.
Bir doğrudan satış firmasının güvenilir olup olmadığını anlamak için şu sorular sorulabilir:
Ürün odaklı mı, yoksa sadece üye kaydı mı teşvik ediliyor?
Şirketin iade ve cayma politikaları var mı?
Satış temsilcilerine eğitim veriliyor mu?
Şirket, DSD üyesi mi? (Türkiye için)
Eğer bu soruların cevapları olumluysa, söz konusu doğrudan satış sisteminin güvenli olduğundan söz edilebilir.
DOĞRUDAN SATIŞ PİRAMİT SATIŞ MIDIR?
Hayır, doğrudan satış ve piramit satış tamamen farklı kavramlardır; bu iki yapının karıştırılması oldukça yaygın ama bir o kadar da yanıltıcıdır. Her iki sistemin de aralarındaki temel fark, kazancın kaynağında yatar.
Doğrudan satış, ürün ya da hizmetin gerçek tüketicilere satılması üzerinden gelir elde edilmesini sağlayan, yasal ve etik bir iş modelidir. Bağımsız temsilciler, sattıkları ürün başına komisyon kazanır. Ekip kurarak yapılan satışlardan da ek gelir elde edebilirler; ancak doğrudan satış temelinde her zaman ürün satışı vardır. Ürün satışının olması da doğrudan satışı güvenilir bir gelir elde etme yöntemi olarak karşımıza çıkarır.
Piramit satış ise tamamen yasa dışı bir modeldir. Burada esas amaç, yeni kişilerin sisteme dahil edilmesiyle gelir elde etmektir. Ürünler varsa bile çoğu zaman sadece “göstermelik” olarak sistemde yer alır. Piramit satış sürdürülebilir değildir ve sistemin sonunda mutlaka birileri mağdur olur.
Türkiye’de piramit satış sistemleri, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile yasaklanmıştır.
